1. Quan điểm của đông y trong điều trị tắc tia sữa

Trong đông y, tình trạng tắc tia sữa còn được gọi là nhũ ung, bệnh thường phát sinh nhiều vào thời kỳ phụ nữ cho con bú và thường gặp ở những chị em sau khi sinh con đầu lòng khoảng 3 – 4 tuần.

Theo bác sĩ y học cổ truyền, Hoàng Xuân Đại thì nguyên nhân tắc tia sữa có thể là do:

• Sữa ứ đọng trong bầu ngực (vì trẻ bú không hết, mẹ không hút vắt sữa đúng cách).
• Mẹ chưa có nhiều kinh nghiệm khi cho con bú khiến ống dẫn sữa bị tắc nghẽn.
• Tinh thần của mẹ không được thư thái, chẳng hạn như mẹ bị kiệt sức, căng thẳng mệt mỏi thời kỳ sau sinh đã dẫn đến làm ảnh hưởng đến chức năng vận hóa của tỳ khiến cho sữa ứ đọng.
• Không những vậy, theo y học cổ truyền thì tắc tia sữa còn do nguyên nhân mẹ ăn uống thất thường gây tổn thương tỳ vị, cơ thể suy nhược làm vú sưng đau và hình thành viêm tắc tia sữa.

Mẹ bị tắc tia sữa có thể do một hay nhiều nguyên nhân kể trên kết hợp lại với nhau. Vì vậy, nguyên tắc trong chữa tắc tia sữa bằng Đông Y chính là: Tìm ra nguyên nhân (căn nguyên) và những biểu hiện của bệnh tắc tia sữa. Tùy theo tình trạng của mỗi người bệnh mà bác sĩ sẽ quyết định hướng điều trị như thế nào (giảm nhẹ triệu chứng trước hay là điều trị cả nguyên nhân lẫn nguyên nhân).

Nguyên tắc chữa tắc tia sữa bằng đông y

Không những vậy, trong quá trình điều trị, mẹ cần thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, giữ tinh thần thoải mái, vệ sinh bầu ngực đúng cách để làm giảm nhẹ bệnh và phòng ngừa tắc tia sữa tái phát.

2. Một số bài thuốc Đông Y chữa tắc tia sữa

Nghiên cứu kỹ về các giai đoạn của tình trạng tắc tia sữa, các thầy thuốc Đông Y đã đưa ra một số bài thuốc giúp cải thiện hiện tượng này ở nhiều mẹ sau sinh như sau:

Chữa trị khi bệnh mới phát (khí huyết ngưng trệ)

Đây là giai đoạn đầu của những mẹ bị tắc tia sữa với những biểu hiện điển hình như: vú sưng đau, da đỏ nhẹ hoặc không đỏ, có hoặc không có hòn cục, sữa ra lắt nhắt, không đều, sốt sợ lạnh, đau đầu, rêu lưỡi trắng mỏng hoặc hơi vàng, mạch huyền sác hoặc phù sác.

Phép trị là sơ can, thanh nhiệt, thông nhũ, tán kết.

Khi đó, có thể dùng phương thuốc “Qua lâu ngưu bàng thang gia giảm” (Trung Y Ngoại Khoa) bao gồm:

             Qua lâu 12g                                                   Kim ngân hoa 12g                                Sơn chi tử 10g

             Ngưu bàng tử 12g                                        Thanh bì 12g                                         Trần bì 10g

             Sài hồ 12g                                                      Hoàng cầm 10g                                    Liên kiều 8g

             Thiên hoa phấn 16g                                     Tạo giác thích 8g                                  Cam thảo 6g

Thêm 2000ml nước, sắc lọc bỏ bã lấy 200ml. Uống ngày một thang, chia đều 3 lần. Tùy theo triệu chứng của từng người, thầy thuốc có thể gia giảm một số vị.

Ngoài ra có thể dùng phương “Thác lý tiêu độc tán” (Y tông kim giám) với mục đích giải biểu tán tà, phương thuốc này bao gồm các thành phần như sau:

                     Bạch chỉ 8g                             Cam thảo 4g                        Kim ngân hoa 12g

                     Bạch thược 10g                     Cát cánh 8g

                     Bạch truật 10g                       Hoàng kỳ 8g

Ngày sắc 1 thang, chia thành 3 lần uống.

Với bài thuốc “Thác lý tiêu độc tán” các thầy thuốc có thể gia giảm như sau:

• Nếu sắc da không đỏ, sốt nhẹ: bỏ hoàng cầm, sơn chi.
• Bệnh nhân không háo, khát nước: bỏ thiên hoa phấn, thêm bồ công anh.
• Sữa không thông: thêm xuyên sơn giáp, mộc thông.
• Khí uất: thêm quất diệp, xuyên luyện tử.
• Sưng đau nhiều: thêm nhũ hương, một dược, xích thược.
• Nhiệt thịnh: thêm sinh thạch cao, tri mẫu.

Với các chị em bị sưng đau do sữa tắc, có thể dùng cả lòng bàn tay vừa xoa vừa day, nắn vuốt theo hướng xuôi xuống đầu vú, xem đầu vú có bị vảy sữa thì bóc đi, mục đích là thông sữa. Có thể dùng giác và hút sữa từ đầu vú.

Giai đoạn xuất hiện mủ ở vú (nhiệt độc thịnh)

Nếu các mẹ bỉm sữa không chữa trị triệt để tình trạng tắc tia sữa ngay từ giai đoạn đầu thì bệnh sẽ tiến triển đến giai đoạn nặng hơn như xuất hiện mủ ở vú. Khi đó, các triệu chứng có thể gặp là: bầu vú sưng to, da đỏ, nóng, đau tăng lên, sốt tái đi tái lại, miệng khát muốn uống nước, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác.

Phép trị là thanh nhiệt, giải độc, thác lý, thấu nùng.

Chính vì thế, phương thuốc “Thấu nùng tán gia vị” có thể được sử dụng cho những mẹ trong giai đoạn này, bao gồm các vị thuốc như:

      Hoàng kỳ 10g                              Sơn chi tử 12g                          Hoàng kỳ 12g                   Xuyên sơn giáp 6g

      Thăng ma 10g                             Cát cánh 12g                             Bạch chỉ 12g                    Tạo giác thích 8g

       Đinh lăng 10g                              Đương quy 12g                        Bạc hà 8g                          Cam thảo 6g

       Hoàng cầm 12g                           Bạch thược 12g                        Mộc hương 8g

Cho vào 2000ml nước, sấc lọc bã còn 200ml, chia đều làm 3 lần uống ngày 1 thang.

Kết hợp bài nùng, thác độc: dùng phương “Thần hiệu qua lâu tán” (Ngoại khoa tập nghiệm) bao gồm:

                   Cam thảo 20g                          Qua lâu 40g                          Thanh bì 4g

                   Đương quy 20g                       Nhũ hương 4g

                   Một dược 8g                           Hạ khô thảo 8g

Sắc, bỏ bã, thêm 10ml rượu, uống nóng, ngày 1 thang, chia 3 lần. Nếu bệnh nhân có triệu chứng nhiệt nhiều quá mức có thể thêm tri mẫu, kim ngân hoa, bồ công anh hoặc khi mẹ bị khát nước thì có thêm thiên hoa phấn, lô căn (tươi).

Giai đoạn vỡ mủ (chính khí hư, độc tà thịnh)

Trong giai đoạn này, các mẹ bị tắc tia sữa thường có dấu hiệu: mủ tự vỡ hoặc rạch tháo mủ, hạ sốt, sưng đau giảm, vết thương sẽ liền dần. Nếu mủ đã vỡ mà sưng đau không giảm, thân nhiệt còn cao là nhiệt độc còn thịnh, đó là dấu hiệu mũ đã lan tới bầu vú khác. Ngoài ra, nếu sữa hoặc mủ tiếp tục chảy lâu ngày không hết thì còn được gọi là nhũ lậu

Phép điều trị là điều hòa khí huyết, thanh nhiệt giải độc.

Khi đó, có thể dùng phương thuốc như sau:

                   Nhân sâm 10g                      Bạch truật 12g                   Hoàng kỳ 12g                          Cam thảo 6g

                   Thăng ma 10g                       Bạch chỉ 12g                     Xuyên sơn giác 6g

                   Thanh bì 12g                         Đương quy 12g                Tạo thích giác 6g

Thêm 2000ml nước, sắc lọc bỏ bã còn 200ml, chia làm 3 lần uống. Sắc uống ngày 1 thang.

Ngoài ra, có thể kết hợp với dùng phương thuốc “Thác lý tiêu độc tán” với mục đích ích khí, hòa doanh, thác độc. Phương thuốc này bao gồm các vị như:

                         Bạch chỉ 8g                              Cam thảo 4g                     Kim ngân hoa 12g

                         Bạch thược 10g                      Cát cánh 8g

                         Bạch truật 10g                       Hoàng kỳ 8g

Các bài thuốc đã nêu trên chỉ mang tính chất tham khảo, mẹ không nên tự áp dụng vào trong trường hợp của mình.

3. Lời khuyên cho mẹ chữa tắc tia sữa bằng đông y

Một số mẹ sẽ nghĩ rằng chữa tắc tia sữa bằng thuốc nam, đông y sẽ an toàn, ít tác dụng phụ hơn so với nhiều loại thuốc tây khác. Tuy nhiên quan điểm này chưa hẳn đã đúng vì mẹ có thể gặp phải một số tác dụng phụ (dị ứng, bệnh tiến triển nặng thêm, rối loạn tiêu hóa…) nếu sử dụng các loại thuốc đông y sai cách.

Chính vì thế, để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mẹ và bé, mẹ nên đi khám và sử dụng thuốc theo sự chỉ định của các bác sĩ y học cổ truyền và tuyệt đối không nên tự ý bốc thuốc.

Trong quá trình sử dụng các bài thuốc đông y, nếu mẹ phát hiện ra những biểu hiện bất thường thì nên tạm ngừng sử dụng thuốc và báo cáo ngay tới bác sĩ điều trị nhé.

Sau khi mẹ đã cải thiện được tình trạng tắc tia sữa của mình và cho con bú được bình thường rồi thì bước tiếp theo, mẹ đừng quên việc tăng cường chất lượng và số lượng sữa mẹ để giúp thiên thần nhỏ của mình có sự phát triển tốt nhất nhé.

Và bí quyết cho mẹ đó chính là mẹ có thể sử dụng  nên sử dụng thêm sản phẩm có nguồn gốc từ thảo dược hỗ trợ tăng cường tiết sữa, kích sữa  giúp sữa về nhiều, đặc, thơm, mát hơn cho con ví dụ như sản phẩm ÍCH MẪU LỢI NHI.

ÍCH MẪU LỢI NHI có chứa Thiên Môn Chùm (Shatavari)  - thảo dược được chứng minh giúp tăng 3,5 lần Prolactin-hormone tạo sữa mẹ

Ngoài ra trong ÍCH MẪU LỢI NHI, các nhà khoa học kết hợp cùng với một số thảo dược quý như:

• Hoài Sơn có tác dụng kiện tỳ vị giúp mẹ ăn ngon, hấp thu tốt.
• Hương Phụ phối hợp với Diệp Hạ Châu tác động hiệp đồng tại gan, giúp chuyển hóa năng lượng từ cơ thể mẹ vào sữa, giúp sữa giàu dinh dưỡng, đảm bảo nguồn sữa tốt, chất lượng, đặc hơn, thơm và sánh hơn.

Ưu điểm 1: Hỗ trợ tăng tiết sữa, tăng lượng sữa mẹ

• Sau 5-7 ngày: Nhờ thành phần Shatavari giúp tăng 3,5 lần hóc môn tạo sữa => Số lượng sữa mẹ tăng rõ rệt, mẹ cảm thấy ngực căng tức, sữa xuống dần, lượng sữa tiết ra nhiều hơn, thơm hơn. Mẹ vắt sữa ra mỗi cữ đủ/thừa cho bé bú.

• Sau 10 – 15 ngày: Chất lượng sữa mẹ tăng, sữa đặc (đục) sánh, bé bú no lâu hơn, tăng cân đều.

• Sau 30 ngày: Mẹ ăn ngon, ngủ ngon (nhờ thành phần Hoài Sơn kiện tỳ vị và thành phần Hương Phụ và Diệp Hạ Châu giúp mẹ tăng chuyển hóa năng lượng vào sữa.

=> Lượng sữa mẹ duy trì ổn định, sữa mẹ ĐẶC, SÁNH, NHIỀU CHẤT DINH DƯỠNG hơn. 

Ưu điểm 2: GIúp mẹ nhanh lấy lại vóc dáng sau sinh, bé bú no bụ bẫm phổng phao 

- Sau 60 ngày: cơ thể mẹ có đủ thời gian để hấp thu chất dinh dưỡng từ thức ăn và chuyển hóa năng lượng vào sữa, giảm bớt lượng mỡ thừa => mẹ nhanh lấy lại vóc dáng thon gọn sau sinh. 

Số lượng và chất lượng sữa ổn định => bé tăng cân đều, khỏe mạnh, bụ bẫm phổng phao.

Mong rằng qua những thông tin mà bài viết chia sẻ đã giúp các bạn có thêm nhiều kiến thức bổ ích về chữa tắc tia sữa bằng đông y. Chúc mẹ sớm vượt qua tình trạng tắc tia sữa và nuôi con khỏe mạnh nhé!

Dược sĩ: Mai Anh